4 KIỂU trẻ em ‘giả vờ thông minh: Lớn lên khó có tiền đồ, sự nghiệp bết bát nhưng nhiều phụ huynh vẫn đang bào chữa!
18/06/2025 20:03 PM | Sống
Những đứa trẻ thực sự có triển vọng thường không phải là những đứa trẻ giỏi tính toán nhất, mà là những đứa trẻ biết cách kiên trì.
Một số trẻ em trông có vẻ thông minh, nhưng thực ra chúng đang đặt mìn trên đường đời - nếu chúng cố gắng giành được một chút lợi thế hôm nay, chúng có thể dám chạm vào lằn ranh đỏ của luật pháp vào ngày mai; nếu chúng cố gắng tỏ ra thông minh hôm nay, chúng có thể sẽ ngã sấp mặt vào ngày mai.
Là cha mẹ, chúng ta phải luôn cảnh giác:bốn kiểu trẻ "thông minh giả tạo" sau đây có vẻ như đang chiếm ưu thế, nhưng thực chất chúng sẽ gây ra vô vàn rắc rối.
Nếu không được sửa chữa kịp thời, trẻ không những không đạt được những điều lớn lao khi lớn lên mà còn có thể trở thành những "kẻ ích kỷ tinh vi" mà mọi người đều tránh xa.
1. Tham lợi nhỏ, chịu lỗ lớn
Có một đứa trẻ từ nhỏ đã ăn cắp kẹo ở siêu thị. Nó đã ăn cắp điện thoại di động của bạn cùng lớp khi còn học trung học cơ sở và thậm chí còn làm giả giấy chứng nhận nghèo để gian lận học bổng khi vào đại học. Tuy nhiên, người mẹ không hề phản đối mà còn tự hào và cho rằng con mình thông minh.
Hậu quả là, đứa trẻ đã bị đuổi việc vào năm ngoái vì viết hóa đơn gian dối và phải sống nhờ cha mẹ kể từ đó.
"Hiệu ứng dốc trơn" trong tâm lý họcđã cảnh báo chúng ta từ lâu: Nếu bạn cầm cục tẩy và không bị ngăn cản lần đầu, bạn sẽ dám lấy cả hộp bút chì màu vào lần tiếp theo; nếu bạn gian lận trong kỳ thi và không bị bắt lần đầu, bạn sẽ dám gian lận sơ yếu lý lịch của mình vào lần tiếp theo. Những lần "trộm vặt" này đang hạ thấp chuẩn mực đạo đức của trẻ em.
Điều thậm chí còn đáng sợ hơn là sự nuông chiều của cha mẹ:Khi con bạn trốn thành công phí vào cửa tại một danh lam thắng cảnh, bạn khen con là “thật thông minh”; Khi con bạn đi xe đạp chung về nhà, bạn mỉm cười và nói: “Chúng ta đã tiết kiệm được tiền xe rồi”.
Sự "thông minh" mà bạn theo đuổi ngày nay đang truyền cho con bạn3 ba tín hiệu nguy hiểm:Quy tắc được tạo ra là để phá vỡ;Bạn có thể chiếm hữu đồ đạc của người khác;Không có hình phạt nào cho việc mắc lỗi.
Trí tuệ thực sự là giáo dục con cái bạn như người Do Thái: "Nếu bạn muốn có được điều gì đó, trước tiên hãy tự hỏi mình có thể mang lại điều gì cho người khác".
2. Khôn lỏi
Những đứa trẻ "thông minh" theo kiểu khôn lỏi này thường có ba khuyết điểm nghiêm trọng:
- Tầm nhìn hạn hẹp: chỉ nhìn vào lợi ích trước mắt mà không cân nhắc đến hậu quả lâu dài.
- Ích kỷ: Việc lợi dụng người khác cuối cùng sẽ dẫn đến sự xa lánh.
- Sự mong manh: Những người quen đi đường tắt là những người dễ gặp thất bại nhất.
"Hiệu ứng cửa sổ vỡ" trong tâm lý họccho chúng ta biết rằng khi hành vi không đúng mực không được dừng lại, một vòng luẩn quẩn sẽ hình thành: hôm nay chép bài tập về nhà, ngày mai sửa dữ liệu; hôm nay trốn tránh trách nhiệm, ngày mai vi phạm pháp luật.
Trí tuệ cảm xúc cao thực sự giống như câu nói của Kazuo Inamori: "Thành công = khả năng × nỗ lực × thái độ" .
Thay vì dạy trẻ “cách làm vui lòng thầy cô”, tốt hơn là dạy trẻ “cách trở thành người tốt”; thay vì khen trẻ “có khả năng xử lý mọi việc”, tốt hơn là khen trẻ “có trách nhiệm”.
3. Chỉ coi thành công nhanh chóng
Bạn nghĩ con bạn học nhanh, nhưng thực tế là bé đang xây lâu đài trên cát.
Trong dòng tộc nọ có một "thần đồng": cậu ấy luôn đứng đầu ở trường tiểu học, nhưng lại xếp ngoài top 100 khi lên trung học cơ sở. Hoá ra, đứa trẻ này từ nhỏ đã dựa vào "nhồi nhét" để giành chiến thắng.
Đứa trẻ không chuẩn bị trước khi đến lớp, không ghi chép trong lớp, không ôn tập sau giờ học. Đối với phần viết, trẻ có thể học vẹt các bài luận mẫu. Đối với phần toán, trẻ chống đối bằng cách thực hành với ngân hàng câu hỏi có sẵn.Bất cứ khi nào giáo viên hỏi “Em có hiểu không?”, đứa trẻ đó luôn là người đầu tiên trả lời “Em hiểu rồi”!
"Hiệu ứng Dunning-Kruger" trong tâm lý học giáo dụcchỉ ra rằng khả năng của một người càng thấp thì người đó càng có xu hướng đánh giá quá cao bản thân mình. Những đứa trẻ "nước còn nửa đầy" này thường có 3 hiểu lầm về nhận thức:
- Coi "biết" như "làm": nghĩ rằng bản thân có thể giải quyết một vấn đề chỉ bằng cách nhìn vào công thức.
- Nhầm lẫn giữa "trí nhớ" và "hiểu biết": Ghi nhớ câu trả lời và nghĩ rằng bản thân hiểu nguyên tắc.
- Coi "tốc độ" là "khả năng": Nghĩ rằng bản thân thông minh nếu có thể hoàn thành bài kiểm tra một cách nhanh chóng.
Nhưng sự thật lại tàn khốc: Lượng kiến thức ở cấp 2 tăng gấp 10 lần, độ khó ở cấp 3 tăng gấp 3. Những đứa trẻ không hình thành thói quen học sâu giống như bèo không có rễ, gió sẽ thổi bay.
Tác giả của "Làm thế nào để trở thành một sinh viên xuất sắc" đã phát hiện qua nghiên cứu rằngnhững bậc thầy học thuật thực thụ dành 80% thời gian để suy nghĩ sâu sắc và 20% thời gian để làm bài tập.
Thay vì ép con làm bài tập, tốt hơn là hãy dạy con “đi đến tận cùng của sự việc”; thay vì khen con “thông minh”, tốt hơn là hãy khen con “có tinh thần tìm tòi”.
4. Biến nói dối thành thói quen, nhầm tưởng sự giả tạo với trí tuệ cảm xúc
Có một nam sinh viên mới tốt nghiệp tự hào khoe bản thân “thành thạo Python” trong một cuộc phỏng vấn, nhưng thậm chí không thể viết mã cơ bản. Nhiêu người như nam sinh trên, coi việc nói dối là quy tắc sinh tồn, chỉ cần biết diễn xuất, đi đến đâu cũng được mọi người yêu quý, giúp đỡ.
Nhưng sự thật là: khi phòng ban sa thải nhân viên, anh thanh niên đó là người đầu tiên bị mất việc.
Nhà triết học Bertrand Russell đã nói rất đúng: "Kẻ nói dối nghĩ rằng mọi người khác đều là kẻ ngốc, nhưng lại quên rằng chính mình mới là kẻ ngốc nhấ ".
Những đứa trẻ "thích nghe lời nói dối của người khác" thường mắc ba cái bẫy tâm lý:
- Lòng tự trọng thấp: Sử dụng lời nói dối để che giấu sự lo lắng bên trong.
- Chủ nghĩa vị lợi: Coi các mối quan hệ giữa các cá nhân như những con bài mặc cả.
- Sự thiển cận: Nghĩ rằng BẢN THÂN có thể đi du lịch khắp thế giới chỉ bằng cách “giỏi việc này việc kia”.
Trí tuệ cảm xúc thực sự giống như lời nhà văn Dương Giang (Trung Quốc) đã nói: "Chúng ta đã từng khao khát sự công nhận của thế giới bên ngoài, nhưng cuối cùng chúng ta nhận ra rằng thế giới này thuộc về chúng ta và không liên quan gì đến người khác".
Thay vì dạy con bạn “cách nói”, tốt hơn là dạy con bạn “cách trở thành một con người”.
Lời nhắn chân thành gửi tới cha mẹ:
Nhìn thấy điều này, một số phụ huynh có thể muốn phản biện: “Ngày nay, sự cạnh tranh trong xã hội rất khốc liệt, sao trẻ con lại không thông minh, khôn lỏi, cơ hội được?”
Xin hãy nhớ rằng: Sự khôn ngoan thực sự không bao giờ là tính toán cơ hội, mà là trách nhiệm thực tế; không phải là sự khôn ngoan lợi dụng, mà là nguyên tắc bám sát mục tiêu; không phải là sự đạo đức giả chiều chuộng người khác, mà là lòng dũng cảm sống đúng với con người thật của mình.
Khi con bạn lần đầu tiên ăn cắp thứ gì đó, hãy nói với con rằng “khi còn nhỏ, con ăn cắp một cây kim; khi lớn lên, con ăn cắp vàng”. Các bậc cha mẹ cần dạy cho con hiểu rằng“Trung thực là cấp độ cao nhất của trí tuệ cảm xúc”.
Là cha mẹ, chúng ta có thể không thể cho con cái mình một gia tài, nhưng ít nhất chúng ta có thể cho chúng một cuộc sống ngay thẳng - không tham lam, không gian dối, không hời hợt hay đạo đức giả.
Ứng Hà Chi
